Khi bạn đặt chân đến vùng Kavkaz – nơi ranh giới giữa châu Âu và châu Á mờ đi giữa núi non và sương mù – bạn sẽ thấy một điều đặc biệt: cả Armenia lẫn Georgia đều tự hào tuyên bố rằng họ là cái nôi của rượu vang nhân loại.
Không phải một, mà là hai quốc gia cổ đại – đều mang trong mình những di sản lâu đời, những phương pháp làm rượu độc đáo, và câu chuyện 8000 năm về nho, đất và men.
Vậy đâu là sự thật? Và tại sao cả hai đều đúng theo cách của riêng mình?
Rượu vang không bắt đầu bằng chai – mà bằng hang đá
Trước khi có ly pha lê và hầm rượu sang trọng, rượu vang từng là một điều rất đơn giản: quả nho hoang, một bình đất nung, một ít thời gian và sự tò mò.
Vùng Kavkaz – nằm giữa Biển Đen và Biển Caspi – có điều kiện lý tưởng để cây nho phát triển từ hàng ngàn năm trước. Và tại đây, hai phát hiện khảo cổ lớn đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về lịch sử rượu vang:
🇬🇪 Georgia – Dấu vết rượu từ 8000 năm trước
Năm 2017, các nhà khoa học phát hiện bình gốm 8000 năm tuổi tại vùng Shulaveri, Kvemo Kartli (Georgia) – trong đó còn lưu giữ axit tartaric, một dấu hiệu đặc trưng cho quá trình lên men nho.
Đây là bằng chứng hóa học sớm nhất về việc con người sản xuất rượu vang.
Từ đó, Georgia được gọi là:
“Quốc gia đầu tiên làm rượu vang”
và rượu lên men trong chum đất qvevri của họ đã được UNESCO công nhận là Di sản phi vật thể.
🇦🇲 Armenia – Hầm rượu cổ nhất thế giới
Trong khi Georgia có dấu vết hóa học, thì Armenia lại có nguyên cả một hầm rượu cổ xưa còn nguyên vẹn.
Tại hang Areni-1, gần làng Areni (miền nam Armenia), các nhà khảo cổ phát hiện:
- Bồn đá ép nho
- Chum đất nung đựng nước nho
- Cốc uống rượu
- Hạt nho carbon hóa
- Cặn rượu dính trên thành bình
Tất cả có niên đại khoảng 4100 TCN, tức hơn 6000 năm trước – được công nhận là:
“Hệ thống sản xuất rượu vang cổ nhất thế giới”
Và từ đó, Armenia tuyên bố mình là:
“Nơi có hầm rượu đầu tiên của loài người.”
Bản đồ sự thật – và cách cả hai đều đúng
| Quốc gia | Phát hiện nổi bật | Niên đại | Ý nghĩa |
|---|---|---|---|
| Georgia | Bình gốm có dấu vết lên men nho | ~6000 TCN | Bằng chứng sớm nhất về quá trình làm rượu |
| Armenia | Hầm sản xuất rượu cổ đầy đủ (Areni-1) | ~4100 TCN | Cơ sở sản xuất rượu cổ nhất được tìm thấy |
➡️ Georgia có “vết tích của rượu” sớm nhất
➡️ Armenia có “kiến trúc làm rượu” cổ nhất
Một góc nhìn rộng hơn: Kavkaz – cái nôi rượu vang của nhân loại
Thay vì hỏi “Ai là cái nôi duy nhất?”, có lẽ nên nói rằng:
Toàn bộ vùng Kavkaz là nơi rượu vang nhân loại sinh ra – và trưởng thành.
Ở đây, rượu không phải là sản phẩm – mà là phần của tín ngưỡng, văn hóa và nhịp sống. Từ bàn tiệc Supra của Georgia, đến lễ hội Rtveli ở Armenia, rượu luôn đi kèm với:
- Lời chúc
- Âm nhạc dân gian
- Bữa ăn gia đình
- Và những câu chuyện không bao giờ viết lại giống nhau
✨ Kết: 8000 năm không phải là con số – mà là một mạch sống
Khi bạn nhấp một ngụm rượu Areni cổ điển ở Armenia, hoặc thưởng thức vang qvevri đậm đà ở Georgia – bạn đang không chỉ uống rượu.
Bạn đang uống từ dòng thời gian, từ đất, từ tổ tiên, từ nền văn minh đã chọn nho thay vì lưỡi gươm để lưu lại điều gì đó.
Cả Georgia và Armenia đều có quyền tự hào. Và với những lữ khách, điều đẹp nhất là:
Chúng ta có thể trải nghiệm cả hai – trong cùng một hành trình.
