Ẩn sâu giữa những tán rừng nguyên sinh của tỉnh Kampong Thom, có một nơi từng là kinh đô của vương quốc Chân Lạp cách đây hơn 1.300 năm – nơi mà lịch sử gần như đã lãng quên, và du khách ngày nay vẫn thường bỏ qua.
Đó là Sambor Prei Kuk – một quần thể đền đài gạch nung cổ kính, phủ rêu phong và gió rừng, từng là trung tâm quyền lực đầu tiên của người Khmer trước khi họ xây dựng nên kỳ quan Angkor Wat.
Không ồn ào như Siem Reap, không sầm uất như Phnom Penh, Sambor Prei Kuk là nơi mà thời gian như ngừng trôi. Và có lẽ, chính sự lặng lẽ ấy mới là điều khiến nơi này đáng để bắt đầu một hành trình khám phá linh hồn Khmer.
Hành trình Di Sản Kh’mer là hành trình trải nghiệm tham quan 6 kinh đô Khmer, đi qua 4 di sản và hàng loạt điểm đến nổi bật của xứ sở chùa tháp Campuchia do đội ngũ FIT TOUR thiết kế cho Nhà Báo BTV Quang Minh (Đài Truyền Hình Việt Nam – VTV quay chuỗi phim tài liệu về đất nước Campuchia năm 2025).
Kinh đô cổ trong rừng – nơi bắt đầu của đế chế Khmer
Sambor Prei Kuk nằm cách Siem Reap khoảng 170 km về phía Đông Nam. Nhiều nhà sử học xác định rằng nơi đây từng là Isanapura – thủ đô của vương quốc Chân Lạp (Chenla) dưới thời trị vì của Vua Isanavarman I vào thế kỷ thứ 7.
Thời điểm ấy, Phnom Penh còn chưa hình thành, còn Angkor chỉ mới là một giấc mơ trong lòng thế hệ sau. Sambor Prei Kuk là điểm khởi đầu, nơi đặt những viên gạch đầu tiên cho nền văn minh Khmer kéo dài nhiều thế kỷ sau đó.
Tên gọi “Sambor Prei Kuk” trong tiếng Khmer có nghĩa là “ngôi đền trong rừng Sambor” – và thật sự, những ai từng đến đây đều đồng tình rằng không có cái tên nào chính xác hơn. Rừng và đá, cột tháp và dây leo, ánh nắng và rêu phong – tất cả tạo nên một không gian thiêng liêng đến khó diễn tả bằng lời.
Một di sản bị lãng quên và hành trình trở lại ánh sáng
Sau thời kỳ huy hoàng, Sambor Prei Kuk dần rơi vào quên lãng. Trải qua nhiều thế kỷ bị chiến tranh, thiên nhiên và thời gian bào mòn, khu đền gần như biến mất khỏi mọi bản đồ du lịch. Phải đến đầu thế kỷ 21, các tổ chức khảo cổ và bảo tồn mới bắt đầu chú ý đến khu vực này.
Công cuộc khai quật và phục dựng mất nhiều năm. Những đền đài nằm lẩn khuất dưới lớp đất rừng được làm sống lại, từng bức tường gạch cổ được phục dựng nguyên trạng nhất có thể.
Đến năm 2017, Sambor Prei Kuk chính thức được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới – một dấu mốc đánh dấu sự hồi sinh của một trong những cố đô lâu đời nhất Đông Nam Á.
Kiến trúc gạch cổ – không cần vữa, vẫn trường tồn
Khác với Angkor được xây bằng đá sa thạch, Sambor Prei Kuk mang một phong cách riêng: tất cả đền tháp ở đây đều xây bằng gạch nung, ghép nối khít đến mức không cần vữa.
Cách thức xây dựng ấy đến nay vẫn chưa thể lý giải hoàn toàn, nhưng hiệu quả thì không cần bàn cãi – bởi chúng vẫn đứng vững sau hơn 1.300 năm.
Hơn 100 công trình lớn nhỏ hiện còn tồn tại, trong đó ba cụm đền chính đáng chú ý nhất:
- Prasat Sambor: Đền trung tâm thờ thần Shiva, nổi bật với tháp chính hình bát giác – một kiểu dáng hiếm thấy trong kiến trúc Khmer.
- Prasat Tor: Gắn liền với nhiều bức phù điêu mô tả điển tích Hindu, tượng bán thân và những hình khắc chưa giải mã.
- Prasat Yeah Puon: Khu vực được bảo tồn tốt nhất, gồm hơn 20 đền nhỏ xếp thành cụm như một làng linh thiêng cổ xưa.
Các hình khắc mô tả thần thoại Hindu, những vũ nữ Apsara, rồng Naga, linh vật như bò Nandi hay Garuda vẫn còn hiện rõ trên các bức tường, như thể thời gian chưa từng đủ mạnh để xóa nhòa.
Một hành trình sâu lắng, không dành cho người vội vã
Du khách đến Sambor Prei Kuk không chỉ đi thăm một di tích – họ bước vào một chiều không gian khác. Con đường đất xuyên rừng đưa người ta đến với từng cụm tháp cổ, ánh sáng xiên qua tán lá dày, tiếng chim rừng và gió lá hòa cùng nhịp bước chân.
Các hướng dẫn viên bản địa, phần lớn là người Khmer sống gần khu rừng này từ đời ông cha, thường kể lại những truyền thuyết về Vua Isanavarman, về chuyện tình thần thoại, về sự biến mất của cả một kinh đô – những câu chuyện chưa từng xuất hiện trên bất kỳ cuốn sách hướng dẫn du lịch nào.
Có du khách từng chia sẻ rằng:
“Tôi đến đây không phải để chụp hình. Tôi đến để nghe những thứ không ai nói ra – như tiếng của lịch sử, vang vọng trong lá rừng.”
Tại sao nên đến Sambor Prei Kuk trước cả Angkor Wat?
Trong hành trình khám phá các kinh đô cổ Khmer, Sambor Prei Kuk được xem là nơi khởi đầu lý tưởng. Không phải vì nó lớn nhất, nổi tiếng nhất – mà bởi vì nó là nơi mọi thứ bắt đầu.
Ai từng đứng trước Angkor Wat đều choáng ngợp. Nhưng ai đến được Sambor Prei Kuk trước đó, sẽ hiểu rằng:
Angkor không tự nhiên mà có. Nó là sự tiếp nối, là sự thừa hưởng – từ một nơi đã bị thế gian lãng quên.
Một vài lời khuyên khi đến thăm Sambor Prei Kuk
| Gợi ý chuẩn bị | Lý do |
|---|---|
| Quần áo nhẹ, lịch sự | Dễ di chuyển, phù hợp không gian tôn nghiêm |
| Giày thể thao hoặc sandal mềm | Phù hợp đường rừng, chống trượt, thoải mái đi bộ |
| Mang theo nước, thuốc chống côn trùng | Địa hình thiên nhiên hoang sơ, không có nhiều dịch vụ |
| Máy ảnh hoặc điện thoại đầy pin | Ánh sáng và khung cảnh ở đây đặc biệt đẹp vào sáng sớm hoặc chiều muộn |
Trong hành trình “6 Kinh Đô Khmer – 4 Di sản UNESCO” do FIT TOUR thiết kế riêng cho nhà báo BTV Quang Minh (VTV) năm 2025, Sambor Prei Kuk là điểm đến đầu tiên – mở đầu cho chuỗi phim tài liệu khám phá chiều sâu văn hóa Campuchia.
Kết
Sambor Prei Kuk không dành cho người thích lướt nhanh.
Nó dành cho những người có lòng kiên nhẫn, có tình yêu với văn hóa – và mong muốn tìm đến phần gốc rễ của một nền văn minh.
Giữa tiếng gió rừng, tiếng bước chân trên lá khô, và bóng rêu phủ kín những viên gạch cổ, có một cảm giác kỳ lạ xuất hiện – như thể người lữ khách đang chạm vào một điều gì đó lớn hơn chính mình. Không ồn ào, không hào nhoáng – nhưng đáng nhớ đến tận cùng.
